Günlük hayatta bir yandan hayatın temposunu yaşarken bir yandan da insanın başına her an hiç beklenmedik kazalar gelebiliyor. Bu kazalar evde, iş yerinde, sokakta yürürken karşılaşılabilecek türden. En sık karşılaşılan kazalardan birisi de yanık tehlikesidir.
Yanık Nedir?
Yanık ısı, elektrik, sürtünme, donma, radyasyon ya da kimyasal madde nedeniyle deri veya et dokusu üzerinde meydana gelen ciddi bir yaralanma çeşididir. Yanık sonucunda doku bozulması meydana gelir.
Yanık Çeşitleri ve Belirtileri Nelerdir?
Yanıklar, yanan bölgenin aldığı zarar bakımından üçe ayrılır.
1.Derece Yanık: Derinin sadece üst bölümünü etkileyen yüzeysel yanıklara binci derecede yanık denir. Deride kızarıklık ve yanan bölgede ödem görülür. Hafif bir ağrı oluşturur. Yaklaşık 48 saat içerisinde iyileşir ve iz bırakmaz. Güneş yanıkları bu yanık çeşidine örnek verilebilir.
2.Derece Yanık: Derinin üst kısmı dışında alt katmanlara inen yanıklara ikinci derecede yanık denir. Ağrılı olan bu yanık çeşidinde, deri üzerinde içi su dolu kabarcıklar (bül) görülür. Birinci derece yanığa göre daha ağır olduğundan yanığın iyileşmesi, derinin kendini yenilemesi ile olur. İz kalıp kalmaması yanığın derinliğine göre farklılık gösterir.
3.Derece Yanık: Derinin tüm katmanlarına zarar veren yanıklara üçüncü derece yanık denir. Kas, sinir ve damarlar da yanıktan etkilenir. Sinirler zarar gördüğü için kişi ağrı hissini kaybeder. Yanık bölgesinde oluşan yara, beyaz renkten siyah renge kadar renk alabilir.
Yanıklarda İlk Yardım
Yanma işlemi gerçekleştiği zaman ilk yapılması gereken yanan bölge üzerindeki kıyafetler, deriler kaldırılmadan çıkartılmalı veya deriye yapışma varsa kesilmelidir. Ödem oluşabileceği düşünülerek varsa yanan bölgedeki saat, yüzük, bilezik gibi eşyalar da çıkarılır. Daha sonra yanan bölge havaya kaldırılmalı yanık olan bölge üzerinde şişlik veya kızarıklık olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yanan deri derecesi 1. derece ise en az 15-20 dakika kadar yanan bölge soğuk su altında tutularak deri üzerindeki acı azaltılmalıdır. Yanan bölge dezenfekte edilip yanık derecesi düşükse yanık tedavisine uygun bir ilaç uygulanabilir.
2. ve 3. derecedeki yanıklarda yanık üzerine yanık merhemi gibi ilaçlar sürülmemelidir. Deri üzerinde su toplamış kabarcıklar varsa asla patlatılmamalıdır. Yanık bölgelere bandaj uygulaması yapılmamalıdır. Yanık üzeri temiz ve hafif ıslak bir bez ile örtülüp en yakın tedavi merkezine başvurulmalıdır. Yanık derin ve geniş, tedavi merkezi de uzaksa, hastanın kusması yok ve bilinci yerinde ise vücutta oluşan sıvı kaybını önlemek için hastaya 1 litre su + 1 çay kaşığı karbonat + 1 çay kaşığı tuz karıştırılarak içirilir veya saf maden suyu verilir. Bu işlem ile sıvı kaybından hastanın şoka girmesi önlenmiş olur. Sonrasında 112’den tıbbi destek istenmelidir.
Yanık Olan Bölgeye Yapılmaması Gerekenler
Herhangi bir yanma olayına maruz kaldığınızda yanık üzerine diş macunu, biber salçası, bal mumu, süt veya yoğurt sürülmesi yanığa fayda sağlamaz; aksine daha fazla tahribata yol açabilir, büyük olumsuzluklar doğurabilir. Ayrıca yanan bölge üzerindeki kabarcıkların da kopartılmaması gerekmektedir.
